به نقل از «جام جم آنلاین»

مبانی هفت‌گانه تفکر سیدمرتضی

تاریخ انتشار: ۲۹ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۵۶۰۶۶۸

اغلب دانسته‌های این افراد هم ریشه در شنیده‌های دست‌چندم و سطحی رسانه‌های حقیقی و مجازی دارد. در هر صورت هنوز هم بحث و مجادله در مورد آرا و نظرات وی وجود دارد و هنوز هم ابعاد مختلف تفکر او به‌درستی و روشنی برای نسل‌های جوان‌تر تبیین نشده است.
در سی‌امین سالگرد شهادت شهید آوینی نگاهی داریم به یکی از معدود آثار پژوهشی که به بررسی وجوه گوناگون نظرات، سیر تفکر و سلوک معنوی و اندیشه او پرداخته است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 
وحید یامین‌پور که دانش‌آموخته رشته حقوق جزا و جرم‌شناسی است و مدتی نیز ریاست پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری را بر عهده داشته، مجموعه درس‌گفتارهایش در مراکز پژوهشی در مورد وی را جمع‌آوری کرده و در قالب کتاب «ماجرای فکر آوینی» با عنوان فرعی «گفتارهایی در شناخت مفاهیم بنیادی تفکر شهید سیدمرتضی آوینی» تدوین نموده است. 
در این کتاب که اولین‌بار در سال1398 منتشر شد و در مدت کوتاهی به چندین چاپ رسید، نویسنده مخاطبان اصلی نوشته‌اش را جوانانی می‌داند که «در آغاز راه مطالعات فرهنگی و تمدنی هستند و غالبا دغدغه این را دارند که فهم و تحلیل رخدادها و تحولات سیاسی، تاریخی و تمدنی را از چه نقطه‌ای باید آغاز کنند»؛ به‌همین‌دلیل حاصل کارش اثری نه‌چندان تخصصی است که برای خواننده جوان دلزدگی ایجاد کند و نه آنچنان عوام‌زده و سطحی است که برای دوستداران و دنبال‌کنندگان آثار و اندیشه آوینی حرفی نداشته باشد.
این کتاب شامل دو بخش است. 
بخش اول با عنوان درس‌گفتارهاست که در آن نویسنده مبانی فکری شهید آوینی را در هفت مقوله تقسیم‌بندی نموده است: آوینی در مواجهه با تاریخ جدید، مبانی حکمی و عرفانی آوینی، ماهیت تفکر و فرهنگ در غرب مدرن، روشنفکران سکولار و ادعاهای علم جدید، جدال با توسعه و سبک زندگی مدرن، به سوی تمدن اسلامی و اضطرار بشر امروز، مقدمه ظهور منجی.
یامین‌پور در ابتدای هر درس‌گفتار مفاهیم مورد نظر را با استناد به منابع تعریف و سپس دیدگاه آوینی را که عموما انتقادی است بیان می‌کند. بر این اساس در گفتار اول تاریخ تمدن غرب و مسیحیت را به اجمال توضیح می‌دهد و می‌رسد به مواجهه ما با مدرنیسم غربی و رویکرد متفکران ایرانی نسبت به آن. در ادامه با ارجاع به آثار شهید آوینی نقطه‌نظرات او را در این خصوص مورد بررسی قرار می‌دهد.
در گفتار دوم به ریشه‌های فلسفی و عرفانی اندیشه آوینی و مفاهیمی همچون علم و معرفت و نیهلیسم و در گفتار سوم به مفهوم اومانیسم و نقش اصلی آن در ساختار تمدنی غربی پرداخته شده است.
در درس‌گفتار چهارم انتقادهای آوینی نسبت به روشنفکران سکولار، محتوم‌انگاری حرکت به‌سوی مدرنیته، نگاه تاریخی غرب به حیات انسان طرح می‌شود. 
درس‌گفتار پنجم عموما بر نقد نظریه‌های توسعه مبتنی است و در ششمین درس‌گفتار مفهوم تمدن و شاخص‌های تمدن غربی و تمدن اسلامی از دید شهید آوینی بیان و تحلیل می‌شود. آخرین قسمت این بخش هم به بحث ظهور و حضور منجی و ضرورت آن از جهات فلسفی پرداخته است.
بخش دوم کتاب شامل چهار مصاحبه است که در آنها نویسنده به‌تنهایی یا همراه افراد دیگری پیرامون موضوعات مرتبط به گفت‌وگو و اظهارنظر پرداخته است و طی آن برخی مفاهیم بیشتر بسط پیدا کرده و از منظرهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته‌اند. همچنین یک معرفی کوتاه از مهم‌ترین آثار شهید آوینی و سیر مطالعاتی پیشنهادی نیز در این بخش گنجانده شده است.
به‌طورکلی می‌توان گفت یامین‌پور هم مثل برخی پژوهشگران نتوانسته است از دام سنگینی نظرات شخصی‌اش بر موضوع تحقیق رها شود و در بعضی قسمت‌های کتاب مانند درس‌گفتار پنجم رسما تحلیل‌های خود را از وقایع و اتفاقات بیان کرده است و خواننده بیشتر از شهید آوینی، صدای نویسنده را می‌شنود.
از لحاظ شکل هم علی‌رغم طرح جلد خوب، با این‌که به اذعان نویسنده متن کتاب چند بار بازنویسی و ویرایش شده است اما می‌توانست ویراسته‌تر از این که هست باشد. همچنین نمایه نام‌های پایانی کتاب ناقص و تنظیم آن عجولانه به نظر می‌رسد و جای یک فهرست کامل از منابع در آخر کتاب هم شدیدا خالی است.
بااین‌حال همان‌طور که گفته شد، این کتاب شروع خوبی است برای کسانی که در ابتدای راه آشنایی با افکار و اندیشه شهید آوینی قرار دارند و مطالعه آن بی‌شک برای کسب دریافتی کلی از سپهر اندیشه سید شهیدان اهل قلم سودمند است.

منبع: ضمیمه قفسه کتاب روزنامه جام‌جم

منبع: جام جم آنلاین

کلیدواژه: کتاب شهید آوینی تفکر شهید آوینی درس گفتار

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۵۶۰۶۶۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بدرود آقای پل استر

پل استر، نویسنده آمریکایی روز ۳۰ آوریل ۲۰۲۴ در نیویورک و بر اثر سرطان درگذشت. او متولد ۱۹۴۷ در نیوجرسی، فارغ‌التحصیل رشته ادبیات از دانشگاه کلمبیا و از نویسندگان محبوب ایرانیان بود.

محبوبیت پل استر در ایران با انتشار ترجمه رمان «سه‌گانه نیویورک» آغاز شد/ عکس: تصویر روی جلد کتاب سه‌گانه‌ی نیویورک

محبوبیت پل استر در ایران با انتشار ترجمه رمان «سه‌گانه نیویورک» آغاز شد، مخاطب فارسی‌زبان به مخاطبان نزدیک به ۴۰ کشور دیگر دنیا افزوده شد و دیری نگذشت که تب استر خوانی به کتاب‌خوان‌های ایرانی سرایت کرد. سه ناشر به طور همزمان ترجمه‌هایش را منتشر می‌کردند تا زمانی که نشر افق کپی‌رایت (حق چاپ و انتشار) آثار استر در ایران را خرید و به ناشر رسمی آثار این نویسنده در ایران بدل شد.

شخصیت استر نیز در به‌ وجود آمدن این محبوبیت دخیل بود. او از معدود نویسندگانی‌ است که در اوایل دهه هشتاد با نشریات ایرانی گفتگو کرد و از علاقه به مخاطب ایرانی خود سخن گفت.

،در آثار استر ترکیبی از تفکرات روانشناختی و رگه‌هایی از پوچ‌گرایی را می‌توان پیدا کرد/عکس: تصویر روی جلد کتاب «سفر در اتاق تحریر»

پل استر جنایی و پلیسی‌نویس نبود و سانتی‌مانتالیسم در آثارش دیده نمی‌شد. او در عین ارائه نثری منحصربه‌فرد، ردپای ژانر جنایی و کارآگاهی را به رمان پست‌مدرن گشود. نثر او همواره به تعلیق، مفاهیم فلسفی، پرسشگری در باب مسائل بی‌پاسخ انسان معاصر آغشته است.

ترکیبی از تفکرات روانشناختی و رگه‌هایی از پوچ‌گرایی را نیز می‌توان در آثارش یافت که بخشی از آنها برگرفته از زندگی واقعی خود اوست. به غیر از «بخور و نمیر» و «اختراع انزوا»، رمان پست‌مدرنیستی «سفر در اتاق تحریر» آشکارا نمونه این جنبه از سبک نوشتاری اوست که خود استر در گفتگویی اشاره می‌کند: «گویی پیرمرد داستان خود اوست که شخصیت‌های سایر کتاب‌ها و داستان‌های قبلی‌اش به سراغش آمده‌اند و درحالی‌که خود را دربرابر آنها بی‌دفاع می‌بیند، باید دربرابر سرنوشتی که برایشان رقم زده است به آنها پاسخگو باشد».

 نخستین بار سال گذشته سیری هاستودت، همسر و نویسنده همکارش اعلام کرد که پزشکان تشخیص داده‌اند استر به سرطان مبتلا شده است
عکس: سالن کنسرت نایت در ۲۱ فوریه ۲۰۱۷در میامی، فلوریدا 

استر در فیلمسازی نیز طبع آزموده و دو فیلم را در کارنامه حرفه‌ای خود دارد. رسانه‌ها غالبا او را سوپراستار ادبی و از فوق‌العاده‌ترین نویسندگان آمریکایی نامیده‌اند.

از پل استر به فارسی کتاب‌های بخور و نمیر (دست به دهان)، کشور آخرین‌ها، کتاب اوهام، شهر شیشه‌ای، مون پالاس، اختراع انزوا، هیولا و… را خوانده‌ایم. هرچند برخی آثار متاخر او در ایران امکان ترجمه و انتشار پیدا نکرد اما الهام‌بخش بسیاری از نویسندگان و داستان‌نویسان بود و افراد زیادی را به سوی رمان خواندن سوق داد.

روزنامه نیویورک تایمز سه‌شنبه، ۱۱ اردیبهشت به‌ نقل از یکی از دوستان استر نوشت که او در خانه‌اش در بروکلین نیویورک درگذشت.

نخستین بار سال گذشته سیری هاستودت، همسر و نویسنده همکارش اعلام کرد که پزشکان تشخیص داده‌اند به سرطان مبتلا شده است.

او دنیای بدون قصه را باور نداشت و تخیل را بخشی از واقعیت می‌دانست، و نویسندگی را «جنونی» توصیف کرد که «در جوانی به جان بعضی‌ها می‌افتد و اگر آدم این بیماری نباشند رهایشان می‌کند».

طی دو دهه اخیر کمتر نویسنده آمریکایی در ایران به شهرت و محبوبیت استر رسیده است. می‌توانم به جرات او را نویسنده‌ای سیاسی بنامم که به غیر از موضع‌گیری‌های صریح کلامی در باب موضوعات سیاسی روز دنیا، آثار مکتوب خود را نیز از این حیث بی‌نصیب نگذاشته است.

بدرود آقای پل استر و برای تمام روایت‌هایی که برایمان ساختید، سپاسگزاریم

«سانست پارک» یکی از سیاسی‌ترین رمان‌های اوست که در آن به غیر از پرداختن به تبعات انتخاب فردی نظیر اوباما در آمریکا، به موضوع سانسور آثار نویسندگان و تهدید و حبس آنها نیز پرداخته است.

او در سال ۲۰۱۷ رهبری اپوزوسیون نویسندگان علیه «دونالد ترامپ» و مدیریت گروه دفاع از آزادی بیان را در مرکز «پن» آمریکا بر عهده گرفت.

استر در کتاب سانست پارک نوشت: «در فکر نوشتن مقاله‌ای هستم، درباره اتفاق‌هایی که نمی‌افتد، زندگی‌هایی که سر نمی‌گیرد، و دنیاهای سایه‌واری که درست به موازات دنیایی که واقعی می‌پنداریم درگذر است.»

بدرود آقای پل استر و برای تمام روایت‌هایی که برایمان ساختید، سپاسگزاریم.

نویسنده: مهسا ملک‌مرزبان؛ مترجم/ منبع: بی بی سی

کانال عصر ایران در تلگرام